MUKACZEWSKA EPARCHIA GRECKOKATOLICKA
Mukaczewska Eparchia Greckokatolicka posiada długą, bogatą i burzliwą historię, która przenosi nas do początków ewangelizacji ludów słowiańskich. Wschodnie stoki ukraińskich Karpat, ich doliny i szczyty wyznaczają terytorium zwane Zakarpaciem, zamieszkałe od czasów starożytnych przez lud nazywany Rusinami. Właśnie z powodu tej osobliwości antropologicznej eparchia jest niekiedy nazywana Mukaczewska Eparchia Rusińska.
Według tradycji, w połowie IX wieku, święci Cyryl i Metody, podczas ewangelizacji ludów słowiańskich, dotarli aż do stoków Karpat Rusi, przynosząc ze sobą chrześcijaństwo i tradycję liturgiczną właściwą Kościołowi Konstantynopola.
Możemy zatem powiedzieć, że Eparchia to owoc ewangelizacji apostołów ludów słowiańskich, otrzymała wiarę katolicką jeszcze przed wielką schizmą wschodnią, mającą miejsce w 1054 roku, kiedy Kościół został zraniony przez podział między katolikami i prawosławnymi. Region dostał się pod wpływy Rusi Kijowskiej, która w tym czasie przeżywała swój rozkwit.
Zakarpacie, zamieszkałe przez różne narodowości i grupy etniczne, staje się naturalnym mostem między Wschodem i Zachodem. 24 kwietnia 1646 roku, w kaplicy zamku w Użhorodzie, wielka liczba kapłanów podpisała dokument Unii Mukaczewskiej Eparchii z Kościołem katolickim, prosząc i otrzymując od papieża pozwolenie na zachowanie rytu bizantyjskiego i własnych zwyczajów. Eparchia była zależna od węgierskiej diecezji w Eger. Dopiero 19 września 1771 roku papież Klemens XIV bullą «Eximie Regalium Principium» uniezależnia Mukaczewską Eparchię.
W 1780 roku biskup Andrij Baczyński przenosi rezydencję biskupią z Mukaczewa do Użhorodu, który staje się punktem odniesienia dla Eparchii rozciągającej się nie tylko na Zakarpacie – dzisiejszy teren Ukrainy – ale też na tereny obecne wschodniej Słowacji i północnej Rumunii.
Od XIX wieku wiele osób emigruje z Zakarpacia do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, zabierając ze sobą tradycje, zwyczaje i przywiązanie do Kościoła rusińskiego, który w taki sposób staje się Kościołem Matką dla Ruteńskich Eparchii w Pittsburghu i Parmi.
W 1937 roku Stolica Apostolska przyznaje Mukaczewskiej Eparchii status Kościoła sui iuris. Oznacza to, że Eparchia zależy bezpośrednio do Ojca świętego i w ten sposób może zachować język liturgiczny starocerkiewnosłowiański, a jednocześnie mniejszości językowe i etniczne w niej obecni (rusińskie, węgierskie, ukraińskie, rumuńskie, słowackie i inne).
Historia Eparchii jest naznaczona momentami bardzo trudnymi. Największe z nich łączy się z przybyciem Armii Czerwonej, która podczas marszu na Berlin w 1944 roku zaj-muje Zakarpacie włączając ją do Związku Radzieckiego. Komunistyczny reżim, który się rozpoczyna, przynosi ze sobą marksistowską ideologię i praktyczny ateizm. Kościół grecko-katolicki zostaje zdelegalizowany, a są kapłani zmuszani do przejścia na prawosławie pod karą deportacji albo śmierci. 1 listopada 1947 roku zostaje zamordowany biskup – błogo-sławiony Teodor Romża, który odmówił porzucenia wiary katolickiej w zamian za wysokie stanowisko w hierarchii prawosławnej.
Rekwizycji podlegają kościoły greckokatolickie: w niektórych z nich zaczynają posługiwać księża prawosławni, inne natomiast zostają zniszczone. W ten sposób rozpoczął się okres konspiracji Kościoła greckokatolickiego. Księża, aby zachować wierność Stolicy Apostol-skiej, działają potajemnie na rzecz tych, którzy nie wyrzekli się swojej katolickiej tożsamo-ści, celebrując potajemnie w domach i miejscach ukrytych. 129 kapłanów zostało deporto-wanych, z których 20 nie powróciło więcej do ojczyzny. Inni zostają zamordowani, jak Sługa Boży ks. Petro Oros, którego proces beatyfikacyjny jest prowadzony. Dopiero w 1989 roku, wraz z pierwszymi informacjami o upadku komunizmu w Europie, powraca się do publicz-nego odprawiania Eucharystii i w grudniu tego samego roku Kościół greckokatolicki zostaje zalegalizowany.
W nadziei na nowy bieg historii zaistniała pilna potrzeba ponownego ustanowienia struktur kościelnych niezbędnych dla życia duszpasterskiego. Biskupi wyświęceni w okresie konspiracji i zmuszeni do służby w tajemnicy, teraz współpracują w celu przywrócenia Ko-ściołowi niezbędnych posług.
Było ich trzech: Ivan Semedij (ordynariusz), Ivan Margitycz (biskup pomocniczy) i Josyp Holovacz (biskup pomocniczy, zmarły w 2000 roku). Były to lata pełne nadziei i radości z otrzymanej wolności, chociaż było wiele trudności w odbudowaniu Kościoła, ograbionego z budynków czy pozbawionego struktur, a także osób które zostały rozproszone jak owce nie mające pasterza.
12 listopada 2002 roku papież Jan Paweł II mianuje administratora apostolskiego ad nutum Sanctae Sedis Mukaczewskiej Eparchii biskupa Milana Šašika (+ 14.07.2020), którego objęcie rządów w Eparchii nastąpiło 25 stycznia 2003 roku. 17 marca 2010 roku biskup Milan zostaje mianowany biskupem mukaczewskim.
W listopadzie 2012 roku Nil Jurij Luszczak OFM zostaje mianowany biskupem pomocniczym 12 stycznia 2013 roku przyjmuje sakrę biskupią w katedrze w Użhorodzie. Po śmierci biskupa Milana administratorem apostolskim zostaje mianowany biskup Nil.